Jos Verheugen

Un artiste en mission, « Bonjour Paris » un interview extensif, octobre 2020 (en anglais)

Jos Verheugen, peintre Hollandais à Paris
  résumé à propos de l’exposition 7 août – 10 septembre 1999, La Pléiade, Commentry, France

Un beau jour en 1990, après la lecture du « Portrait de Dorian Gray » de Oscar Wilde, Jos Verheugen (1961, Pays-Bas) alors dans son âge d’or, a pris naïvement les pinceaux, et a peint son autoportrait. Cela n’a pas pu lui éviter de vieillir, comme dans cette fameuse histoire, mais cette première toile a décidé de son amour pour la peinture.

Autodidacte, tributaire notamment des peintres Hollandais Kees van Dongen et Charley Toorop, ses tableaux sont strictement figuratifs, sans message dit de profondeur. Tandis qu’il fait de plus en plus de portraits, ce sont surtout les nus qui l’inspirent. Des corps robustes, parfois durs, parfois vulnérables. Il ne cherche pas à représenter l’image la plus avantageuse ou la plus élégante. Ce sont des femmes fortes, impressionnantes, mondaines, quasiment sculpturales.

Sa palette consiste en quatre couleurs, le blanc, le bleu outremer, le rouge cadmium et le jaune de Naples. Malgré cette gamme simple, la couleur est un aspect important de son travail, même si la teinte d’un tableau s’impose au fur et à mesure d’une façon plutôt autonome. Pour Verheugen, la peinture est une bataille infiniment riche et intense qui se joue avec le fond, la touche, les couches, en voyant sous ses propres mains naître un tableau vivant, qui exige son perfectionnement, qui dirige le pinceau. Et qui finalement semble avoir toujours existé.

Jos Verheugen habite Paris depuis 1994, où au début il a poursuit sa carrière scientifique. Pendant quatre ans et demi, il a travaillé à l’Institut Pasteur comme chercheur post-doctoral dans le domaine de l’électrophysiologie. La peinture, devenue sa passion principale, s’est vue repoussé le soir et les week-ends. Déçu par l’aspect très politique de la science, ainsi que par les maigres perspectives d’avenir, il a finalement décidé de quitter ce petit monde, pour le grand large d’une vie artistique. L’exposition in ‘La Pléiade’ à Commentry (7 août – 10 septembre 1999) permettra de découvrir l’évolution rapide de son travail depuis ce changement de cap.

An artist on a mission, « Bonjour Paris » an in-depth interview, October 2020

Jos Verheugen, a Dutch painter in Paris
  synopsis at the occasion of his exhibition in « La Pléiade », Commentry, France, August 7th-September 10th 1999

A sunny day in 1990, after reading « The Portrait of Dorian Gray » by Oscar Wilde, Jos Verheugen (1961, the Netherlands) at that time in his golden age, naively took some brushes and painted his self-portrait. This did not prevent him from ageing, as in this classical story, but it aroused in him the love for painting.

Self-taught, tributary in particular to the Dutch painters Kees van Dongen and Charley Toorop, his paintings are purely figurative, without any so-called deeper meaning. Besides being a devoted portrait painter, his major inspiration is the female nude. Vigorous bodies, severe, at times vulnerable. He does not strive to represent the ideal body shape or an elegant pose. His women are strong, sumptuous, down-to-earth, almost sculptural.

His palette consists of only four colors: zinc white, ultramarine blue, cadmium red and Naples yellow. In spite of this limited range, the color is an important aspect of his work, although the tone of a painting often imposes itself during the creative process rather than being a deliberate choice of the painter. For Verheugen, painting is an infinitely rich battle, fought between the ground, the different layers, the brushstroke, while observing under his hands the canvas coming alive, demanding its own perfection, directing the brush. Becoming a painting which finally seems to always have existed.

Jos Verheugen lives in Paris since 1994, where initially he pursued his scientific career. During four and a half years he worked as a post-doctoral electrophysiologist in the Pasteur Institute. Painting, which had become his principal passion was banned to the evenings and weekends. Disappointed by the very political aspects of modern science, as well as the meagre career prospects, he has finally decided to leave this small world for the wide perspectives of an artistic life. The exhibition in ‘La Pléiade’ in Commentry, France (August 7th – September 10th 1999) showed the rapid evolution of his work after this change of course.

Een kunstenaar met een missie, « Bonjour Paris » een diepte interview, oktober 2020 (Engelstalig)

Jos Verheugen, kunstschilder in Parijs  

Het atelier van de Nederlandse kunstschilder Jos Verheugen is gebouwd op het dak van een oude parkeergarage in hartje Parijs, niet ver van de plek waar Piet Mondriaan een kleine eeuw geleden zìjn atelier had. In een voor zijn gevoel bijna even ver verleden is Verheugen als wetenschappelijk onderzoeker in de electrofysiologie naar deze metropool gekomen om daar te werken in het vermaarde Institut Pasteur. Het kan verkeren: Jos Verheugen leeft inmiddels al jaren van zijn schilderskwast en in zijn recente serie « Vrij naar Mondriaan » schildert hij nu boomkikkers en grijze roodstaart papagaaien in de abstract-geometrische doeken van zijn beroemde voorganger. Een laatste stuiptrekking van zijn biologische achtergrond?

« Vrij naar Mondriaan »  

Iedereen kent de iconische abstracte schilderijen van Piet Mondriaan: een raamwerk van zwarte lijnen met daarin witte en gekleurde vlakken. Schijnbare eenvoud. Ook het palet van Mondriaan is uiterst sober: hij beperkte zich tot de drie primaire kleuren, geel, blauw en rood. Zoals Mondriaans bedoeling was hebben zijn composities geen enkele relatie met de werkelijkheid, er is zelfs geen ruimte binnen het schilderij. « Een platter schilderij dan een ‘Mondriaan’ kan je volgens mij niet bedenken », aldus kunstschilder Jos Verheugen.

In de serie « Vrij naar Mondriaan » verandert Jos Verheugen dit idee van totale abstractie door aan het Mondriaan-schilderij een figuratief element toe te voegen. Hij ontdekte dat je voor elk van Mondriaans composities diersoorten kunt vinden die er qua kleur en gedrag perfect inpassen. Pimpelmeesjes, die hun verenkleed gespiegeld zien in het geel en blauw van Mondriaan, gebruiken een gekleurde rechthoek als nestkastje en een zwarte lijn als stokje waarop ze kunnen zitten. Een koraalslang, met Mondriaans rood-geel-blauw in zijn schubben, kronkelt zich door het abstracte traliewerk en leidt zo de blik van de toeschouwer door Mondriaans plotseling ruimtelijke schilderij. En de koala’s. En de roodborstjes, ijsvogels en ara’s. Enzovoorts, enzovoorts.

Terwijl de dieren van Verheugen de Mondriaan-compositie intact laten, verstoren de wulpse vormen van zijn vrouwelijke modellen Mondriaans rechtlijnigheid. De kleurvlakken volgen nu niet meer een abstracte geometrie maar de rondingen van heupen en borsten. De lijnen strekken zich niet meer uit in de leegte maar omspannen schouders en dijen. « Un peu de vie dans Mondrian, quoi », zoals de Franse kunstliefhebber het verwoordt…

Portretten  

Naast zijn Mondriaan-transformaties is Jos Verheugen tevens een toegewijd portretschilder. Voor portretopdrachten heeft hij het liefst een ontmoeting met de te portretteren personen in hun eigen omgeving. Alles wat zich tijdens die uitgebreide kennismaking voordoet kan een rol spelen bij het creatieve proces dat zich vervolgens in afzondering van het model in het atelier van Verheugen in Parijs voltrekt. Op basis van zijn schetsen en fotomateriaal, en alle indrukken van de ontmoeting, streeft hij ernaar de persoon in al zijn facetten op het doek weer te geven.

Jos Verheugen, een Hollandse schilder in Parijs  synopsis bij zijn expositie in « La Pléiade », Commentry, Frankrijk 7 augustus – 10 september 1999

Het was na het lezen van « The Portrait of Dorian Gray » van Oscar Wilde, een mooie dag in 1990 en nog in de bloei van zijn leven, dat Jos Verheugen (1961) argeloos de kwasten ter hand nam en zijn zelfportret schilderde. Hoewel het niet heeft kunnen voorkomen dat hij ouder werd, zoals in dat klassieke verhaal, ontlook met dit eerste doek zijn liefde voor de schilderkunst.

Hij is autodidact, maar schatplichtig aan Hollandse schilders als Kees van Dongen en Charley Toorop. Hij schildert puur figuratief, zonder een zogenaamde « diepere boodschap ». Terwijl tevens een toegewijd portretschilder, vormt zijn inspiratiebron vooral het vrouwelijk naakt. Robuuste lijven, soms hard, soms juist kwetsbaar. Hij zoekt niet naar het volmaakte lichaam of de meest elegante pose. Het zijn sterke, trotse vrouwen, rechtdoorzee, haast gebeeldhouwd.

Zijn palet bestaat uit slechts vier kleuren: zinkwit, ultramarijn, cadmiumrood en Napels geel. Ondanks dit beperkte gamma is de kleur een belangrijk aspect van zijn werk, alhoewel de uiteindelijke tint van een schilderij zich vaak tijdens het schilderen op een autonome wijze onontkoombaar opdringt. Schilderen is voor Verheugen een oneindig rijk en intens spel dat uitgevochten wordt tussen de ondergrond, de verflagen, de kwaststreek, terwijl onder zijn handen het doek gaandeweg gaat leven, de kwast dirigeert en zijn eigen vervolmaking eist. En dat uiteindelijk al eeuwig lijkt te hebben bestaan.

Jos Verheugen woont en werkt sinds 1994 in Parijs, waar hij aanvankelijk zijn wetenschappelijke carrière heeft voortgezet. Gedurende vier en een half jaar werkte hij als post-doctoraal onderzoeker op het terrein van de elektrofysiologie in het Pasteur Instituut. Het schilderen, dat zijn voornaamste passie was geworden, werd verbannen naar de avonden en weekeinden. Maar moe van het gekonkel en gejat, het geknibbel en de achterklap in de wetenschap heeft hij uiteindelijk besloten dat kleine wereldje te verlaten en zich in deze metropool volledig op de schilderkunst toe te leggen. De expositie in ‘La Pléiade’ in Commentry, Frankrijk (7 augustus – 10 september 1999) liet de snelle ontwikkeling van zijn werk zien na deze koersverandering.